นับตั้งแต่เหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ได้ปะทุขึ้นมาเมื่อต้นปี 2547 มาถึงวันนี้แม้ผ่านมา 10 ปีเศษแล้ว แต่ความสงบที่แท้จริงก็ยังไม่กลับคืนมา ซึ่งความรุนแรงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องได้ก่อให้เกิดความสูญเสียต่อชีวิต ร่างกายและทรัพย์สินของผู้คนไปแล้วมากมายมหาศาล ผู้ได้รับความสูญเสียมีทั้งบุคลากรของรัฐ ประชาชนผู้บริสุทธิ์ รวมถึงชีวิตและเลือดเนื้อของผู้ก่อเหตุรุนแรงด้วยเช่นกัน

แต่เหนืออื่นใดคือความสูญเสียทางจิตใจของ “คนที่ยังอยู่” ซึ่งมิอาจประเมินค่าออกมาได้ โดยเฉพาะคนที่ยังอยู่ซึ่งเป็นเพียงเด็กหรือเยาวชนในวัยเรียนที่ยังต้องมีเส้นทางชีวิตในอนาคตให้ก้าวเดินอีกยาวไกล คงรู้สึกว้าเหว่สิ้นหวัง เมื่อต้องขาดผู้ใหญ่อันเป็นที่รักที่พร้อมจะช่วยประคับประคองให้เขาก้าวเดินฝ่าฟันเส้นทางชีวิตไปสู่อนาคตได้อย่างมีความหวัง

คงไม่มีสิ่งใดเลวร้ายมากไปกว่าการที่เด็ก ๆ ต้องสูญเสียพ่อ หรือแม่ ซึ่งเป็นเสาหลักของครอบครัว หรือเสียทั้งพ่อและแม่ไปพร้อม ๆ กัน การจะให้ลุกขึ้นมาก้าวเดินต่อไปด้วยตนเองคงเป็นเรื่องยาก หากไม่มีใครยื่นมือเข้าไปให้การช่วยเหลือ โดยเฉพาะเรื่องของการศึกษาที่อาจหยุดชะงักลงได้

เพราะการได้รับโอกาสทางการศึกษาคือเครื่องมือสำคัญที่สุดอย่างหนึ่งในการยกระดับคุณภาพชีวิตของมนุษย์ ดังนั้นมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2548 จึงให้กระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) มีบทบาทในการดูแลการศึกษาของทายาทครอบครัวผู้ที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งจะเป็นหลักประกันให้คลายกังวลได้ว่าอย่างน้อยเด็กและเยาวชนเหล่านั้นจะยังคงได้รับการศึกษาอย่างต่อเนื่องจนจบถึงระดับปริญญาตรี

กระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศหลักเกณฑ์การจ่ายเงิน “ทุนการศึกษารายปีต่อเนื่อง” โดยเด็กกำพร้าหรือเด็กที่ได้รับผลกระทบฯ ที่มีสิทธิจะต้องมีอายุไม่เกิน 25 ปีบริบูรณ์ บิดา มารดาหรือผู้อุปการะเสียชีวิตหรือบาดเจ็บสาหัสจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และกำลังศึกษาอยู่ในสถานศึกษาภาครัฐหรือเอกชนทุกสังกัดภายในประเทศ หรือสถาบันปอเนาะทางการศึกษาที่สอนท่องจำคัมภีร์อัลกุรอาน(กีตาป)

หมายความว่าทุกคนที่เข้ามาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ไม่ว่าจะมีภูมิลำเนาอยู่ที่ไหน เช่น ทหารจากจังหวัดทางภาคเหนือ ภาคอีสาน หรือภาคกลาง ข้าราชการ ครูอาจารย์ พ่อค้านักธุรกิจ ฯลฯ ที่เดินทางเข้ามาทำงานในพื้นที่ หากโชคร้ายต้องเสียชีวิตหรือบาดเจ็บสาหัสจากสถานการณ์ความไม่สงบ ทายาทของคนเหล่านั้นก็มีสิทธิได้รับทุนนี้เช่นเดียวกับทายาทของผู้ที่อยู่ในพื้นที่ หรือเด็กและเยาวชนที่เป็นผู้ได้รับบาดเจ็บเอง

ตามหลักเกณฑ์จะมอบทุนให้ปีละครั้ง แบ่งเป็น ระดับการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ปีละ 5,000 บาทต่อคน, ระดับศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ปีละ 5,000 บาทต่อคน, ระดับอนุบาลหรือเทียบเท่า ปีละ 6,000 บาทต่อคน, ระดับประถมศึกษาหรือเทียบเท่า ปีละ 6,000 บาทต่อคน, ระดับมัธยมศึกษาหรือเทียบเท่า (ปวช.) ปีละ 10,000 บาทต่อคน และระดับอุดมศึกษาหรือเทียบเท่า (ปวส. อนุปริญญา ปริญญาตรีภายในประเทศ) ปีละ 20,000 บาทต่อคน ส่วนสถาบันศึกษาปอเนาะชั้น 4 เทียบเท่าประถมศึกษา, ชั้น 7 เทียบเท่ามัธยมศึกษาตอนต้น และชั้น 9 เทียบเท่ามัธยมศึกษาตอนปลาย

ปัจจุบันมีผู้ได้รับการช่วยเหลือประมาณ 7,000 ราย ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ ด.ญ.แพรวา จงจิตร เหยื่อของเหตุลอบวางระเบิดที่โรงแรมลีการ์เด้นท์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา เมื่อวันที่ 31 มีนาคม 2555 ซึ่งจากเหตุระเบิดครั้งนั้นทำให้แพรวาได้รับบาดเจ็บสาหัสต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลนานนับสัปดาห์  เปลวเพลิงร้อนแรงพร้อมแรงกระแทกมหึมาจากอานุภาพของระเบิดถาโถมเข้าใส่ร่างของเด็กน้อยวัย 8 ขวบ แบบไม่ทันตั้งตัว  ผิวกายของแพรวายับเยินจากเปลวเพลิงที่กลืนกินร่างของเธอไปมากกว่าร้อยละ 70 ใครไม่โดนเองคงไม่รู้ถึงพิษสง ลำพังเจ็บกายยังรักษาให้หายได้ในเวลาไม่นาน แต่บาดแผลทางใจที่บาดลึกเข้าไปถึงจิตใต้สำนึกนั้นกลับเป็นสิ่งที่ยากจะลบเลือนออกไปได้ในระยะเวลาอันสั้น

“แพรวาเป็นเด็กที่เข้มแข็ง ในช่วงเกิดเหตุแม้จะบาดเจ็บหนักแต่ก็ยังเป็นห่วงถามว่า มาม้าเป็นอะไรมั้ย เราก็ได้แต่พยายามตั้งสติ กัดฟันทนความเจ็บปวด คิดแต่จะพาลูกฝ่าเปลวไฟออกไปให้ได้ ซึ่งจากเหตุร้ายครั้งนั้นทำให้แพรวากลายเป็นเด็กที่ไม่ชอบเสียงดัง เคยมีคนมาตะโกนเสียงดังใกล้ ๆ แพรวาถึงกับตกใจช็อกนิ่งไปเลย” ศุภลักษณ์ หนูขวัญ หรือมาม้าของแพรวา เล่าให้ฟังถึงเหตุการณ์ในวันที่ยากจะลืม

แต่มาถึงวันนี้แพรวาได้กลับมาเป็นเด็กน้อยที่สดใสและมีเป้าหมายในชีวิตเหมือนเดิมแล้ว คือ มีความใฝ่ฝันอันสูงสุดที่จะได้เป็นนักเทนนิสทีมชาติ ซึ่งปาป๊า หรืออาคม อนันตกูล เล่าว่า เริ่มสอนให้แพรวาหัดเล่นเทนนิสตั้งแต่ 6 ขวบ ซึ่งแพรวาก็มีพรสวรรค์ทางด้านนี้ เป็นเร็ว ใช้เวลาไม่ถึงปีก็สามารถเข้าแข่งขัน และชนะในหลายสนาม แม้จะประสบเหตุร้ายแรงซึ่งส่งผลกระทบต่อร่างกายอย่างมาก ทำให้ต้องหยุดเล่นไปเป็นเวลานาน แต่วันนี้แพรวาก็กลับมาเล่นเทนนิสได้แล้ว ล่าสุดก็เพิ่งชนะเลิศการแข่งขันระดับเยาวชน ถือได้ว่าเทนนิสช่วยทำให้แพรวากลับมาเข้มแข็งได้อีกครั้ง ส่วนเรื่องของการศึกษาก็ได้ทุนการศึกษารายปีต่อเนื่องของ ศธ.มาช่วย ซึ่งทำให้มีความหวังและมีกำลังใจในชีวิตเป็นอย่างมาก” อาคม กล่าว

นายเบญจรงค์ ศรีเนตร ผอ.สำนักประสานงานและบูรณาการการศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้ สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ บอกว่า ปัจจุบันมีหลายหน่วยงานที่เข้าไปให้การช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความไม่สงบ ซึ่งทุนการศึกษารายปีต่อเนื่องของ ศธ.ก็ถือเป็นอีกความหวังหนึ่งที่จะช่วยสานต่อโอกาสทางการศึกษาให้แก่เด็กและเยาวชน และช่วยแบ่งเบาภาระค่าใช้จ่ายของครอบครัว แต่อย่างไรก็ตามปัจจุบันยังมีกลุ่มเป้าหมายจำนวนมากที่ยังไม่ทราบเรื่องสิทธิประโยชน์ที่พึงจะได้รับจากหน่วยงานของรัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเท่าที่ควร จึงเห็นว่าควรมีการเร่งทำประชา สัมพันธ์ในเรื่องของสิทธิประโยชน์และสิทธิที่พึงจะได้รับจากหน่วยงานต่าง ๆ ว่ามีที่ไหนบ้าง มีการติดต่ออย่างไร หรือต้องปฏิบัติอย่างไร

แต่อย่างน้อยเรื่องของสิทธิประโยชน์ด้านการศึกษาก็มี ศธ. เป็นเจ้าภาพหลักที่พร้อมให้การช่วยเหลืออยู่แล้ว ซึ่งสามารถสอบถามได้ที่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาทุกแห่งในจังหวัดสงขลา ยะลา ปัตตานีและนราธิวาส หรือที่สำนักประสานงานและบูรณาการการศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้ สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ อาคารสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (ราชภัฏเดิม) ชั้น 3 ภายในกระทรวงศึกษาธิการ โทร. 0-2628-6160 หรือ 0-2628-6170.

พลพิบูล เพ็งแจ่ม